Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Dębicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Dębicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Agnieszka Wilk - Król
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Małgorzata Frankiewicz

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2024 r. w Dębicy na rozprawie

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko G. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej G. J. na rzecz powódki A. B. kwotę 24 000,00 zł (słownie: dwadzieścia cztery tysiące złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanej G. J. na rzecz powódki A. B. kwotę 4 817,00 zł (słownie: cztery tysiące osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 617/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Dębicy

z dnia 14 czerwca 2024 r.

Powódka A. B. domagała się zasądzenia od pozwanej G. J. kwoty 24 000,00 zł od dnia 15 września 2022 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na swą rzecz kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 31 lipca 2022 r. powódka A. B. zawarła z pozwaną G. J. umowę przedwstępną do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości, nazwaną przez strony „przedwstępną umową sprzedaży domu”. Przedmiotem umowy była działka nr (...) położona w miejscowości S. o pow. 0,06 ha, zabudowana budynkiem mieszkalnym jednorodzinny, której pozwana była właścicielką. Strony ustaliły cenę zabudowanej działki na kwotę 270 000,00 zł. Powódka wpłaciła przy zawarciu umowy kwotę 20 000,00 zł tytułem zadatku, która miała zostać zaliczona na poczet ceny nieruchomości oraz zgodnie z dyspozycją pozwanej kwotę 4 000,00 zł na rzecz (...) L. M. K., tytułem prowizji za wykonaną pracę wedle zawartej umowy pośredniczej. Pozostała kwota ceny sprzedaży miała zostać uiszczona pozwanej w dniu podpisania umowy przyrzeczonej. W § 3 ust. 1 umowy strony zobowiązały się zawrzeć umowę przyrzeczoną w terminie do dnia 30 sierpnia 2022 r. Koszt zawarcia umowy przyrzeczonej miał ponieść kupujący z wyłączeniem podatku od czynności cywilnoprawnych, do zapłaty którego zobowiązana była powódka. W § 6 ust. 3 umowy, strony ustaliły, że w sprawach nieuregulowanych zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego. Projekt umowy został przygotowany przez pozwaną a następnie podpisany przez każdą ze stron.

W całym procesie sprzedaży uczestniczył pośrednik nieruchomości M. K., który uzgodnił termin zawarcia umowy przyrzeczonej ze stronami na dzień 30 sierpnia 2022 r. w Kancelarii Notarialnej w T. P. S. ul. (...) w T.. W przeddzień uzgodnionego terminu podpisania powódka otrzymała informację, że z uwagi na problemy rodzinne pozwanej do zawarcia umowy w uzgodnionym terminie nie dojdzie. Powódka wskazała wówczas, że nadal jest zainteresowana zakupem przedmiotowej nieruchomości a w przypadku dalszego uchylania się od przystąpienia do umowy przez pozwaną oczekuje zwrotu uiszczonego przez nią zadatku w podwójnej wysokości to jest w kwocie 40 000,00 zł. W odpowiedzi na żądanie powódki, pozwana w piśmie z dnia 8 września 2022 r. wezwała powódkę do wykonania umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości wskazując jednak na zupełnie nowe i nieznane wcześniej powódce okoliczności. Pozwana oczekiwała, że w akcie notarialnym powódka oświadczy, że nabywa prawo własności przedmiotowej nieruchomości wiedząc o okolicznościach dotyczących możliwości wytoczenia powództwa – skargi pauliańskiej przez wierzyciela matki pozwanej przeciwko nabywcy nieruchomości oraz, że dokonuje zakupu nieruchomości ze świadomością, iż roszczenie ze skargi pauliańskiej może wytoczyć wobec niej wierzyciel matki pozwanej w celu ubezskutecznienia umowy sprzedaży nieruchomości co może doprowadzić do utraty własności nieruchomości w sytuacji uwzględnienia powództwa – skargi pauliańskiej.

Powódka w dniu 15 września 2022 r. złożyła pozwanej na piśmie oświadczenie o odstąpieniu od umowy sprzedaży domu zawartej w dniu 31 lipca 2022 r. wzywając ją jednocześnie do zwrotu dwukrotności uiszczonego zadatku tj. kwoty 40 000,00 zł oraz kwoty 4 000,00 zł tytułem odszkodowania za poniesione koszty pośrednictwa, które uiściła zgodnie z żądaniem pozwanej. Pozwana w dniu 20 września 2022 r. uiściła na rachunek powódki kwotę 20 000,00 zł, wobec powyższego powódka pismem z dnia 26 września 2022 r. wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 24 000,00 zł, która stanowi pozostałą część jej roszczenia, tj. podwójnego zadatku i odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana G. J., reprezentowana przez pełnomocnika procesowego w osobie adwokata wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego. Pozwana zaprzeczyła by zawarła umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości z dnia 31 lipca 2022 r. wraz z zastrzeżeniem zwrotu zadatku w podwójnej wysokości 40 000, 00 zł na wypadek zawinionego braku zawarcia umowy przez którąkolwiek ze stron. Pozwana zaprzeczyła uchylaniu się od zawarcia umowy przyrzeczonej oraz odstąpieniu powódki od umowy przedwstępnej. Zaprzeczyła również, ustaleniu terminu zawarcia umowy przyrzeczonej do dnia 30 sierpnia 2022 r. Pozwana zaprzeczyła również, aby zostały doręczone jej: a) wezwanie do zapłaty z dnia 5 września 2022 r., b) oświadczenie o odstąpieniu od umowy z dnia 15 września 2022 r., c) wezwanie do zajęcia stanowiska w sprawie sprzedaży nieruchomości z dnia 19 września 2022 r., d) wezwanie z dnia 26 września 2022 r. do zapłaty kwoty 24 000,00 zł (szczegółowe uzasadnienie odpowiedzi na pozew k. 32 – 37).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

G. J. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 6 grudnia 2019 r. akt notarialny Rep. A nr (...) jest właścicielką nieruchomości położonej w S. składającej się z działki nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym, dla której Sąd Rejonowy w Dębicy V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). W dziale III przedmiotowej księgi brak jest wpisów dotyczących praw, roszczeń i ograniczeń. Podejmując decyzję o sprzedaży w/w części nieruchomości wraz z budynkiem mieszkalnym zawarła umowę pośrednictwa w obrocie nieruchomościami z M. K., informując go, że nieruchomość nie jest obciążona żadnym prawem. G. J. miała dwie nieruchomości, ale najpierw chciała sprzedać w/w opisaną działkę zabudowaną budynkiem mieszkalnym.

Pośrednik realizując postanowienia umowy pośrednictwa zamieścił ogłoszenie o sprzedaży na portalu internetowym.

W tym czasie, A. B. zamierzała kupić nieruchomość zabudowaną. Dom i działka oferowana przez pozwaną G. J. na internetowym portalu ogłoszeniowym spodobała się jej córce. W związku z czym, powódka podjęła decyzję o zakupie przedmiotowej nieruchomości. Dom znajdował się w stanie surowym zamkniętym.

Powódka widziała przedmiotową nieruchomość wcześniej, więc umówiła się z pośrednikiem M. K., który działał w imieniu G. J. na zawarcie umowy przedwstępnej. Na spotkaniu, które odbyło się w budynku mieszkalnym, który zamierzała powódka kupić, potwierdziła ona chęć zakupu przedmiotowej nieruchomości. W dniu 31 lipca 2022 r. powódka podpisała umowę przedwstępną. G. J. nie było przy podpisywaniu umowy przez A. B., pozwana podpisała umowę w późniejszym terminie i odesłała do pośrednika M. K.. Umowę przedwstępną przygotował pośrednik.

(dowód: zeznania powódki A. B. – k. 98 – 100, zeznania świadka M. K. – k. 65 – 65/2, zeznania świadka M. J. – k. 96 – 97/2)

Przy zawarciu umowy przedwstępnej sprzedaży domu z dnia 31 lipca 2022 r. A. B. wpłaciła sprzedającej przelewem kwotę 20 000,00 zł tytułem zadatku. Umowa docelowa - przyrzeczona sprzedaży nieruchomości miała być zawarta w formie aktu notarialnego do dnia 30 sierpnia 2022 r., za łączną cenę 270 000,00 zł, o czym stanowił paragraf 2 umowy przedwstępnej). W § 4 ust. 1 umowy przedwstępnej A. B. oświadczyła, że obejrzała nieruchomość wraz z posadowionym na niej domem, w szczególności zapoznała się z jego stanem prawnym oraz technicznym i nie wnosi w tym zakresie żadnych zastrzeżeń.

W § 6 ust. 3 zawarto zapis zgodnie z którym w sprawach nieuregulowanych niniejsza umową zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego. W myśl § 6 ust. 6 umowy A. B. zobowiązała się zapłacić (...) L. M. K. prowizje za wykonaną pracę w dniu zawarcia umowy przedwstępnej w wysokości 4 000,00 zł brutto. Powyższa kwota została przelana przez powódkę na konto pośrednika w dniu 3 sierpnia 2022 r.

(dowód: przedwstępna umowa sprzedaży domu – k. 78 – 79, potwierdzenie transakcji – k. 12, potwierdzenie wykonania przelewu – k. 13)

Następnie, M. K. przesłał do notariusza P. S. umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości w S. celem sporządzenia aktu notarialnego. G. J. miała dostarczyć pośrednikowi wszystkie pozostałe dokumenty potrzebne do sfinalizowania umowy sprzedaży notariusza. Pośrednik podejmował próby kontaktu z pozwaną w/w celu, czyniąc to telefonicznie oraz w drodze wiadomości e-mail. M. K. wiadomością e-mail z dnia 22 sierpnia 2022 r. zwrócił się do pozwanej o dostarczenie odpowiednich dokumentów w oryginale, tj. wyrysu działki, decyzji o podziale, mapy podziału, zaświadczenia z gminy o planie przestrzennym i rewitalizacji. Dodatkowo przypomniał, że termin podpisania umowy przyrzeczonej został ustalony na dzień 30 sierpnia 2022 r.

Pozwana zwlekała z przekazaniem kompletu dokumentów, finalnie dostarczając wyłącznie część z nich. Do dnia 30 sierpnia 2022 r. pozwana nie przedłożyła wszystkich wymaganych dokumentów do zawarcia umowy przyrzeczonej, ani notariuszowi, ani powódce, ani pośrednikowi. Pozwana nie stawiła się na termin zawarcia umowy przyrzeczonej.

Tydzień przed ustalonym terminem sprzedaży, do M. K. zadzwoniła matka G. M. J. informując, że jest po rozwodzie z mężem, a teraz jej były mąż nosi się z zamiarem wytoczenia powództwa i dlatego nie może dojść do zawarcia umowy, ponieważ sąd może unieważnić tę umowę. Następnie, pełnomocnik matki pozwanej poinformował pośrednika, że jeżeli powódka nadal chce zawrzeć umowę sprzedaży to oni chcą, żeby w akcie notarialnym był zapis, że powódka wie, iż może dojść do takiej sytuacji, o której mowa powyżej. Zapis ten nie był konsultowany z notariuszem.

W dniu 26 sierpnia 2022 r. poprzez wiadomość e-mail pośrednik sprzedaży nieruchomości przypomniał pozwanej, że przy niewywiązywaniu się przez sprzedającego z umowy przedwstępnej, kupującemu przysługuje uprawnienie do żądania zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.

W tym samym dniu do powódki zadzwonił jej ojciec, mówiąc, że przyszła do niego kobieta – G. J., która chciała z nią rozmawiać. Ojciec A. B., przekazał telefon G. J., która poinformowała powódkę, że nie może sprzedać jej swojego domu ze względów prywatnych, nie podając szczegółów, po czym powódka się rozłączyła.

W dniu 30 sierpnia 2022 r. pośrednik poinformował powódkę, że umowa przyrzeczona nie zostanie podpisana, z winy pozwanej.

Powódka do dnia 30 sierpnia 2022 r. była zainteresowana zakupem nieruchomości od pozwanej. Przygotowała środki pieniężne na zakup nieruchomości oraz w dniu 30 sierpnia 2022 r, była przygotowana do stawiennictwa u notariusza celem zawarcia umowy przyrzeczonej.

Natomiast po dniu 30 sierpnia 2022 r., mając na uwadze wszystkie te wyżej przytoczone okoliczności które nastąpiły, tj. nachodzenie je ojca, niedostarczenie wymaganych dokumentów, sprawy rodzinne pozwanej, nie była już zainteresowana zakupem. Gdyby powódka od początku była poinformowana o wszystkim przez pozwaną lub przez pośrednika co się dzieje w rodzinie pozwanej, to powódka nigdy nie podpisałaby umowy przedwstępnej.

(dowód: zeznania powódki A. B. – k. 98 – 100 i k. 190 – 191/2, zeznania świadka M. K. – k. 65 – 65/2, zeznania świadka P. S. – k. 64/2 – 65, zeznania świadka M. J. – k. 96 – 97/2, wydruki wiadomości e-mail z dnia 22 sierpnia 2022 r. – k. 184 - 185)

W dniu 5 września 2022 r. powódka sporządziła ostateczne wezwanie do zapłaty kierowane do pozwanej G. J.. Wezwała pozwaną do zwrotu zadatku w podwójnej wysokości tj. w kwocie 40 000,00 zł ze względu na fakt, że do dnia 30 sierpnia 2022 r., który został w umowie wskazany jako ostatni możliwy dzień zawarcia umowy przyrzeczonej, do tego nie doszło z winy pozwanej.

Pismem datowanym na dzień 8 września 2022 r. G. J. wezwała powódkę do wykonania umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości. Jednocześnie pismo to zawierało prośbę o udzielenie jednoznacznej informacji czy w związku z uzyskaniem wiadomości od pośrednika nieruchomości o zmianie okoliczności, na które nie miała wpływu i nie mogła wiedzieć zawierając umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości czy wyraża zgodę na zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży nieruchomości z oświadczeniem, że nabywa prawo własności przedmiotowej nieruchomości wiedząc o okolicznościach dotyczących możliwości wytoczenia powództwa – skargi pauliańskiej przez wierzyciela matki pozwanej (część środków pieniężnych na zakup nieruchomości, którą G. J. zamierzała sprzedać, pozwana otrzymała w przeszłości od matki) przeciwko nabywcy nieruchomości oraz, że dokonuje zakupu nieruchomości ze świadomością, iż roszczenie ze skargi pauliańskiej może wytoczyć wobec niej wierzyciel matki pozwanej w celu ubezskutecznienia umowy sprzedaży nieruchomości co może doprowadzić do utraty własności nieruchomości w sytuacji uwzględnienia powództwa – skargi pauliańskiej.

Pismem z dnia 15 września 2022 r. A. B. nie zgodziła na zawarcie tego rodzaju oświadczenia w akcie notarialnym, wskazując jednocześnie, że nie była informowana o tego rodzaju okolicznościach w chwili zawierania umowy przedwstępnej. Jednocześnie powódka oświadczyła o odstąpieniu od umowy sprzedaży zawartej w dniu 31 lipca 2022 r. z wyłącznej winy pozwanej. Przedstawiona propozycja zawarcia umowy z tak dużym ryzykiem skutkowałaby tym, że byłoby to nienależyte wykonanie umowy w tak istotnym stopniu, że zatraceniu uległby cel zawarcia umowy. Tym samym wezwała pozwaną do zapłaty zadatku w podwójnej wysokości oraz kwoty 4 000,00 zł zapłaconej tytułem prowizji na rzecz pośrednika M. K..

Pomimo znajdujących się w aktach potwierdzeń doręczeń podpisanych jako (...) dla pism powódki datowanych na dzień 5 i 15 września 2022 r., a kierowanych do pozwanej, to podpisy na potwierdzeniach odbioru nie należą do niej. Za pozwaną podpisywała się bowiem listonosz B. K., która podpisywała korespondencję przeznaczoną do awizowania zarówno za pozwaną jak i jej matkę od kilku lat na prośbę matki pozwanej. W związku z zaistniałą sytuacją powódka złożyła reklamację do Poczty Polskiej na doręczenie w/w korespondencji.

B. K. (1) będąca listonoszem w placówce pocztowej w miejscowości S. podpisywała za pozwaną potwierdzenia doręczenia korespondencji z dnia 7 i 16 września 2022 r., a korespondencję adresowaną do pozwanej wrzuciła do właściwej skrzynki pocztowej, z której korespondencję odbierała matka pozwanej. . Podejmowała takie czynności na skutek wcześniejszego porozumienia z M. J., która poprosiła B. K., aby korespondencję kierowaną do niej i do jej córki (która zamieszkiwała w L. podczas studiów) przekazywała pod inny adres, ponieważ jest rozwiedziona z mężem, a były mąż nie przekazywał jej korespondencji. Taka procedura doręczenia trwała około 3 lat. Nigdy ze strony M. J. czy też G. J. nie była kierowana żadna reklamacja na brak doręczenia korespondencji przez B. K.. Zawsze przed doręczeniem korespondencji pozwanej i/lub jej matce, B. K. dzwoniła do M. J. informując, że jest korespondencja do nich. Następnie B. K. wrzucała korespondencję do wskazanej przez matkę pozwanej skrzynki pocztowej, z której ta korespondencja była zabierana przez matkę pozwanej. I taki stan rzeczy trwał kilka lat. Korespondencja o której mowa powyżej dotarła do pozwanej, brak jest jednak możliwości ustalenia daty otrzymania tej korespondencji przez pozwaną.

Co prawda pracownica poczty podpisała oświadczenie z dnia 25 października 2023 r., ale nie zapoznawała się z treścią oświadczenia. G. J. napisała to oświadczenie i wydrukowała dla B. K., a M. J. dała to oświadczenie pani listonosz do podpisu. Wcześniej M. J. nie informowała Poczty Polskiej czy też pani listonosz, że jakaś korespondencja nie została jej doręczona. B. K. podpisała to oświadczenie bowiem była pewna, że chodzi wyłącznie o podpisy na zwrotce, była zdenerwowana, bo miała świadomość, że za takie podpisywanie grozi odpowiedzialność karna, a nadto była zapewniana przez matkę pozwanej, że „włos jej z głowy nie spadnie, a ona wszystko bierze na siebie i ma się nie martwić”.

Obecnie B. K.nie jest pracownikiem poczty.

(dowód: pismo powódki z dnia 5 września 2022 r. – k. 14, pismo pozwanej z dnia 8 września 2022 r. – k. 19 – 19/2, pismo powódki z dnia 15 września 2022 r. – k. 16 – 16/2, oświadczenie B. K. – k. 132, zeznania świadka B. K. – k. 152/2 – 154/2)

Pozwana w dniu 20 września 2022 r. zwróciła pozwanej kwotę 20 000,00 zł tytułem „rozliczenie całości kwoty 20 000,00 zł wskazanej w umowie przedwstępnej sprzedaży nieruchomości z dnia 31 lipca 2022 r. sporządzonej przez pośrednika M. K..

(dowód: potwierdzenie transakcji – k. 21)

Pismem z dnia 26 września 2022 r. pełnomocnik A. B. wezwał G. J. do zapłaty na rzecz swojej mocodawczyni kwoty 24 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w terminie 3 (trzech) dni od otrzymania wezwania. W dniu 29 września 2022 r. powyższe pismo zostało prawidłowo doręczone G. J..

(dowód: pismo pełnomocnika powódki z dnia 26 września 2022 r. – k. 20 – 21, potwierdzenie nadania – k. 21/2, wydruk – tracking poczta polska – k. 22 – 22/2)

Pozwana G. J. po dniu 30 sierpnia 2022 r. wystawiła raz jeszcze dom na sprzedaż. Kwota sprzedaży była wyższa o 20 000,00 zł większa.

Ten konkretny dom nie został sprzedany, ale został sprzedany drugi taki sam budynek mieszkalny usytuowany bezpośrednio obok nieruchomości, która chciała kupić A. B.. W akcie notarialnym dotyczącym sprzedaży drugiego domu nie została zawarta klauzula dotycząca skargi pauliańskiej.

(dowód: zeznania świadka M. J. – k. 96 – 97/2, zeznania powódki A. B. – k. 98 – 100)

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd poczynił na podstawie oświadczeń stron co do okoliczności między nimi bezspornych oraz na podstawie dowodów z dokumentów.

W ocenie Sądu, brak jakichkolwiek powodów do kwestionowania prawdziwości powyższych dokumentów, w szczególności nie zachodziły zarówno w samej ich treści jak i pomiędzy przedmiotowymi dokumentami, a pozostałym materiałem dowodowym żadne sprzeczności. Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się aktach sprawy. W ocenie Sądu brak jest jakichkolwiek powodów do kwestionowania ich prawdziwości. Sąd nie dostrzegł również pomiędzy nimi żadnych sprzeczności.

Zważyć jednak należy, że czym innym jest uznanie prawdziwości danego dokumentu, tj. uznanie, że nie został on podrobiony czy przerobiony, a czym innym jest wyciąganie określonych wniosków z treści przedstawionego przez stronę dokumentu. W szczególności Sąd powziął wątpliwość co do prawdziwości treści części oświadczenia B. K. zawartego w piśmie z dnia 25 października 2023 r. (k. 132). Pismo to stanowiące dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 233 k.p.c.). Jednakże, dokument prywatny jest dowodem tego, że osoba podpisująca go złożyła oświadczenie w nim zawarte, a nie tego, że miały miejsce podane w nim fakty (wyrok SN z 8 sierpnia 2012 r., I CSK 25/12, Lex Nr 1231454). Sąd uznał, że oświadczenie zawarte w powołanym piśmie jedynie w części odpowiada rzeczywistości. Nie budzi zastrzeżeń ta część tego oświadczenia, zgodnie z którym B. K. podpisywała potwierdzenia odbioru za G. J.. Jednakże dalsza część tego oświadczenia wskazująca na okoliczności, powody takiego zachowania listonosza nie zasługuje na uwzględnienie. Jak wynika z zeznań świadka B. K., oświadczenie to zostało jej przedłożone przez matkę pozwanej, a ona go nie przeczytała, a nadto podczas zeznań złożonych na rozprawie wskazała inny powód podpisywania potwierdzeń odbioru korespondencji za pozwaną i/lub jej matkę. Powyższe prowadzi do wniosku, że pismo (oświadczenie) z dnia 25 października 2023 r. zostało to sporządzone wyłącznie na potrzebę niniejszego postępowania sądowego. Sad dał wiarę zeznaniom świadka B. K., albowiem świadek ten w sposób szczery i prawdziwy, przedstawiła Sądowi okoliczności porozumienia z matką pozwanej co do podpisu i przezywania korespondencji, pomimo, iż świadek był uprzedzony przez Sąd o grożącej jej odpowiedzialności karnej za ujawnienie niektórych faktów i pomimo pouczeniu o możliwości odmowy udzielenia odpowiedzi na pytania w związku z tym.

Co do zasady Sąd oparł się na wszystkich osobowych źródłach dowodowych. Oceny dowodów Sąd dokonał zgodnie z art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd rozpoznający sprawę nie musi odnieść się do każdego z przeprowadzonych dowodów z osobna, wystarczające jest, aby zostało wyjaśnione, jak ocenił materiał dowodowy, wskazując którym dowodom dał wiarę i z jakich przyczyn innym dowodom nie dał wiary (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2019r., sygn. akt I CSK 197/18, LEX numer 2694594).

Dokonując oceny zeznań w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego należy uznać za wiarygodne w całości zeznania powódki A. B. i świadków: P. S., M. K. oraz B. K., które korelowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym a w szczególności wzajemnie się nie wykluczały. Informacje zawarte w ich zeznaniach nie ujawniły żadnych okoliczności pociągających za sobą wątpliwości co do ich autentyczności, dlatego też zasługują na wiarę w całości.

Natomiast dokonując oceny zeznań M. J., nie dziwi fakt, że świadek neguje zeznania świadka B. K. (1), że korespondencja we wrześniu 2022 r. została jej córce doręczona. Jest oczywistym, że osoba ta jest związana emocjonalnie z pozwaną i nawet bez jakiejkolwiek dozy złej woli stara się jej pomóc, stąd jej zeznania nie są spontaniczne, a w kwestiach niewygodnych dla pozwanej wskazuje na niewiedzę czy też niepamięć. W przypadku zeznań M. J., wskazać należy, że świadek, który wprawdzie w części swoich zeznań opierał się na dokumentach sprawy, jednak w zeznaniach złożonych w niniejszym postępowaniu dokonywał oceny okoliczności wynikających z dokumentów i zeznań świadków zgodnie z linią swojego utrwalonego w sprawie stanowiska, tj. że córka dopiero pod koniec sierpnia 2022 r. dowiedziała się czym jest zadatek, czy też, że pośrednik M. K. przesyłając im umowę przedwstępną do podpisu mógł wpisać losowe kwoty czy też nie przedstawił pozwanej skutków zawarcia przedwstępnej umowy czy też finalnie nigdy nie poinformował pozwanej o dacie zawarcia umowy przyrzeczonej, chociaż fakt przeciwny wynika z samej treści umowy przedwstępnej jak i wiadomości e-mail z dnia 22 sierpnia 2022 r. wysłanej na adres poczty elektronicznej należący do pozwanej. Nie sposób dać wiarę, że osoba (G. J.), która sama zgłosiła się do pośrednika sprzedaży nieruchomości i ma ostatecznie zamiar sprzedać dwie nieruchomości (z czego jedną sprzedała) nie ma pojęcia o mechanizmie działania i postępowaniu przy sprzedaży nieruchomości. Tym bardziej, że działkę nr (...) dla której Sąd Rejonowy w Dębicy V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) G. J. nabyła na podstawie umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 6 grudnia 2019 r. Sąd mając powyższe okoliczności na uwadze, nie dał wiary zeznaniom świadka M. J. i pozwanej w tym zakresie, gdyż zeznania te zdaniem Sądu są niespójne i niepoparte żadnymi innymi dowodami oraz pozostają w sprzeczności z dokumentami zebranymi w sprawie, zeznaniami powódki oraz pozostałych świadków, a zwłaszcza świadka B. K., która nie jest bezpośrednio jak również pośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem niniejszego postępowania, a mając świadomość odpowiedzialności jaka jej grozi za fałszowanie podpisu to w sposób spontaniczny i szczery opisała sposób doręczenia korespondencji pozwanej i jej matce we wrześniu 2022 r., a którym to zeznaniom świadka B. K. sąd dał wiarę w całości. Także jak potwierdzają to umowa przedwstępna, maile pośrednika i zeznania pośrednika wiedziała ona o terminie zawarcia umowy przyrzeczonej, a także o skutkach niewywiązania się z umowy. W ocenie Sądu treść zeznań matki pozwanej i samej pozwanej w tej części stanowiła jedynie wyraz przyjętej w sprawie taktyki procesowej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne w całości, oddalono je tylko w części dotyczącej początku naliczenia odsetek za opóźnienie.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do kwestii ustalenia, czy powódka może się domagać kwoty 40 000,00 zł tytułem zwrotu zadatku w podwójnej wysokości (pomniejszonego o 20 000,00 zł wypłacone już powódce przez pozwaną przed wytoczeniem powództwa) oraz kwoty 4 000,00 zł tytułem zwrotu prowizji zapłaconej na rzecz pośrednika nieruchomości.

Roszczenie o zadatek w podwójnej wysokości przewiduje art. 394 § 1 k.c. Stosownie do tego przepisu w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Stosownie do § 3 w razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Uprawnienie wierzyciela do odstąpienia od umowy i zatrzymania zadatku, względnie podniesienia żądania zapłaty sumy dwukrotnie wyższej, powstaje tylko o tyle, o ile niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Stosuje się tu zatem ogólne reguły odpowiedzialności kontraktowej, które nakazują wiązać odpowiedzialność tę z winą kontraktową. Co istotne, chodzi tu o odpowiedzialność o charakterze wyłącznym. Zatrzymać zadatek lub żądać sumy dwukrotnie wyższej można więc jedynie wtedy, gdy wyłączną odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania ponosi druga strona (por. wyr. SN z 21.5.2005 r., V CK 577/04, PUG 2006, Nr 8, s. 32; a także wyr. SN z 29.1.1997 r., I CKU 64/96, Prok. i Pr. 1997, Nr 5, poz. 32). Wynika to jednoznacznie z brzmienia art. 394 § 3 k.c.

Natomiast istotę umowy przedwstępnej stanowi zobowiązanie jednej albo obu stron do zawarcia w przyszłości umowy, która musi zostać oznaczona i obejmować co najmniej istotne postanowienia niezbędne do zaistnienia umowy przyrzeczonej. Posłużenie się przez strony umową przedwstępną znajduje z reguły uzasadnienie w okolicznościach, które przesądzają o niezawieraniu w danym momencie umowy definitywnej. Stronom przy zawieraniu umowy przyrzeczonej może również zależeć na stworzeniu stanu pewności, że pożądana umowa definitywna zostanie zawarta.

Istotnym elementem do rozstrzygnięcia przez sąd jest przyjęcie jaką datę strony przyjęły w umowie przedwstępnej jako datę zawarcia umowy przyrzeczonej, a tym samym czy umowa przedwstępna spełniała wszystkie warunki umowy przedwstępnej określone w art. 389 § 1 k.c. Zgodnie z treścią art. 389 § 1 k.c. umowa, przez którą jedna ze stron lub obydwie zobowiązują się do zawarcia umowy (umowa przedwstępna) powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Zgodnie z tym przepisem wymagane jest oznaczenie co najmniej minimum treści umowy przyrzeczonej .

Obecne przepisy nie przesądzają, aby termin zawarcia umowy przyrzeczonej był przesłanką ważności umowy przedwstępnej. Przede wszystkim termin zawarcia umowy przyrzeczonej mogą oznaczyć same strony umowy przedwstępnej i to w sposób dowolny: albo w treści tej umowy albo w odrębnym (wcześniejszym lub późniejszym) dodatkowym porozumieniu. Dopiero, gdy strony tego nie dokonały to strona uprawniona do żądania umowy przyrzeczonej może wyznaczyć drugiej stronie „odpowiedni termin” czyli stosowny do zachodzących okoliczności. Natomiast gdy umowa przedwstępna jest dwustronnie zobowiązująca, może się zdarzyć, że uprawnienie swe wykorzysta każda ze stron, wyznaczając inny termin. W takiej sytuacji wiążący dla obydwu staje się termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej wykorzystała swe uprawnienia , składając stosowne oświadczenie.

Judykatura dopuszcza znaczną elastyczność co do sposobu określenia terminu trwania obowiązku i uprawnienia żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Mógł to być sposób wskazania określonej liczby jednostek czasu czy też daty kalendarzowej zamykającej okres oczekiwania na zawarcie umowy. Wydaje się słusznym przyjęcie poglądu, że chodzi o „takie oznaczenie kresu terminu, aby dał się z góry ustalić bez żadnej trudności”. (wyrok SN z dnia 14 grudnia 1972 III CRN 331/72 OSPiKA 1973 nr 10 poz. 195, wyrok SN z dnia 5 września 2001 I CKN 214/99).

Dla pewności statusu prawnego obydwu stron zainteresowanych zawarciem umowy definitywnej najbardziej korzystnym jest takie oznaczenie terminu, które jest precyzyjne. Taki wymóg spełnia oznaczenie tego terminu kalendarzowo.

Przesłanki oznaczenia terminu zawarcia umowy przyrzeczonej spełnia umowa zawarta i odręcznie podpisana przez strony z dnia 31 lipca 2022 r. Zostały bowiem w tej umowie zawarte wzajemne oświadczenia stron. Sprzedająca G. J. potwierdziła bowiem, że jest właścicielką nieruchomości oraz że nieruchomość posiada uregulowany stan prawny. Sprzedająca po takim oświadczeniu zobowiązał się sprzedać tak określoną nieruchomość za ustaloną między stronami cenę 270 000,00 zł. Kupująca A. B. potwierdziła fakt zamiaru kupna tej nieruchomości ustalając ze sprzedającą sposób płatności za nieruchomość. Płatność ta określona została na dwie raty, z czego pierwsza rata stanowiła zadatek, natomiast druga rata, która miała być płatna przy sporządzeniu aktu notarialnego miała być zapłacona do dnia 30 sierpnia 2022 r. Należy więc przyjąć, że wskazana w umowie data 30 sierpnia 2022 r. jest ostatnim możliwym terminem zawarcia umowy przyrzeczonej. Strony bowiem miały pełną świadomość tego, że umowa kupna sprzedaży nieruchomości, by była skuteczna, musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Natomiast wymaganie formy szczególnej dla umowy przyrzeczonej nie obejmuje umowy przedwstępnej, wobec czego brak wymaganej formy szczególnej dla umowy o przeniesienie własności nieruchomości nie przeszkadza w jej zakwalifikowaniu jako umowy przedwstępnej (wyrok SN z dnia 14 marca 1973 III CRN 33/73 LexPolonica nr 309145, wyrok SN z dnia 14 grudnia 1999 II CKN 624/98 OSN 2000 nr 6 poz. 120).

Przyjęcie przez Sąd faktu, że w umowie przedwstępnej został wskazany termin, w którym strony zobowiązały się do zawarcia umowy definitywnej otwiera stronom dochodzenie roszczeń wynikających z niezachowania tego terminu. Funkcje taką przewiduje zadatek, unormowany również z umowie przedwstępnej. Rozstrzygnięcia co do zadatku strony przewidziały bowiem w § 5 umowy.

Zadatek może być dany przy każdej umowie, a zatem również przy umowie przedwstępnej i wówczas stanowi część składową takiej umowy. Przelanie sprzedającej G. J. kwoty 20 000,00 zł nie było przez strony kwestionowane. Nie podlegało również wątpliwości stron jaki skutki rozumiany przez strony wywiera zadatek oraz okoliczności i wysokość ewentualnego jego zwrotu w razie, gdyby do umowy przyrzeczonej nie doszło w razie niewykonania umowy z przyczyn leżących po obydwu stronach umowy. Wola stron decyduje bowiem o tym, którą z możliwych klasycznych funkcji zadatku wiążą strony z jego wręczeniem. Może to być bowiem zaliczka na poczet przyszłego świadczenia pieniężnego. W takim przypadku zadatek – zaliczka zapłacony przy umowie przedwstępnej podlega zwrotowi, jeżeli nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej. Zadatek może być również traktowany jako szczególna sankcja na wypadek niewykonania umowy przez którąkolwiek ze stron.

W tym miejscu należy przywołać treść art. 394 § 1 k.c. zgodnie z którym w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Przywołany § 5 umowy nie zawierał postanowień zakazujących dochodzenia przez dającego dwukrotności złożonego zadatku.

Mając powyższe na uwadze, nie mogą ostać się twierdzenia pozwanej, podniesione w odpowiedzi na pozew, zgodnie z którymi pozwana nie zawarła umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości wraz z zastrzeżeniem zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.

W myśl art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani też zasadom współżycia społecznego. Zasada swobody umów nie ma zatem charakteru bezwzględnego, albowiem jej granice stanowią właściwość (natura) stosunku prawnego, ustawa oraz zasady współżycia społecznego. Oznacza to, że strony są zobligowane do przestrzegania zasadniczych elementów stosunku zobowiązaniowego, czyli jego części składowych, które decydują o istocie tworzonego węzła prawnego, przy czym naruszenie wyżej wymienionych kryteriów skutkuje nieważnością umowy bądź jej części na podstawie art. 58 k.c. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 8 stycznia 2003 r., II CKN 1097/00).

Zadatek w niniejszej sprawie stanowił niespełna 7,5 % ceny ustalonej w umowie przedwstępnej, Sąd uznał, że uzgodnienia stron w zakresie zadatku nie są sprzeczne z właściwością stosunku prawnego, ustawą ani z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z treścią art. 394 § 1 k.c., w braku odmiennego zastrzeżenia umownego lub zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy, a także i to, że strona pozwana nie negowała faktu otrzymania zadatku od powódki, należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie powódka mogła żądać podwójnego zadatku po udowodnieniu, że od umowy odstąpiła i że za niewykonanie umowy przedwstępnej odpowiada pozwana.

Wina pozwanej jako przyczyna nie zawarcia umowy przyrzeczonej, jednoznacznie wynika z materiału dowodowego zebranego w sprawie.

Okoliczności towarzyszące zawarciu umowy przedwstępnej, a zwłaszcza dotyczące postawy powódki i pośrednika sprzedaży, którzy badali stan prawny nieruchomości i to, że pozwana zapewniła pośrednika o braku jakichkolwiek obciążeń na nieruchomości oraz, że pozwana nie dostarczyła wszystkich wymaganych dokumentów ani pośrednikowi ani notariuszowi, nie interesowała się terminem wizyty u notariusza, a także że już po dniu zawarcia umowy przyrzeczonej na piśmie wystąpiła z żądaniem dokonania istotnych zmian w projektowanym akcie notarialnym w rozpoznawanej sprawie, doprowadziły Sąd do przekonania, iż to z wyłącznej winy pozwanej nie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej. Powódka czy też pośrednik nieruchomości nie mogli mieć wiedzy na etapie zawierania umowy przedwstępnej o tym skąd pochodzą środki na budowę domu pozwanej. W toku postępowania wskazano, że pozwana G. J. do budowy domu miała wykorzystać środki pobrane z konta ojca i wybudować dom za nie swoje pieniądze lub otrzymać od matki część środków pieniężnych na zakup nieruchomości. Pozwana również nie może tłumaczyć się, że jest to sytuacja niezależna od niej lub nagła, bo gdy dostawała od matki pieniądze lub samowolnie je pobrała, musiała mieć świadomość, że nie należą one do niej.

Jak już wskazano strony mogą do treści umowy przedwstępnej, poza istotnymi postanowieniami (art. 389 k.c.), wprowadzić w granicach określonych w art. 353 ¹ k.c., postanowienia, które nie przesądzają o jej bycie, nie stanowią o jej skuteczności i nie odnoszą się do spełnienia świadczenia z tej umowy (zawarcie umowy przyrzeczonej) ale kształtują zachowania stron w okresie poprzedzającym zawarcie umowy przyrzeczonej. Jeżeli nie zostaje zawarta umowa przyrzeczona, nie zostaje osiągnięty zamierzony cel świadczenia, co oznacza, że bez względu na przyczynę jej nie zawarcia, świadczenie w postaci zapłaconej kwoty, jako nienależne podlega zwrotowi. Świadczenie staje się nienależne z chwilą, w której wiadomo, że cel nie został osiągnięty - umowa przyrzeczona nie może być zawarta. Zwrot świadczenia na tej podstawie następuje w pełnym zakresie, bo otrzymujący świadczenie wie, że otrzymał je jeszcze przed powstaniem zobowiązania. Zatem, niewątpliwie na skutek nie zawarcia umowy przyrzeczonej tego rodzaju świadczeniem jest zapłacenie przez powódkę prowizji w kwocie 4 000,00 zł.

Nadto, zgodnie z utrwalonym stanowiskiem w doktrynie i judykaturze w razie niewykonania zobowiązania wierzyciel, który nie odstąpił od umowy, może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych, a należne mu odszkodowanie nie jest ograniczone do wartości zadatku lub jego podwójnej wysokości. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2009 r. III CZP 39/09 Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli, mimo zastrzeżenia zadatku, umowa nie została wykonana, dochodzi do zbiegu dwóch uprawnień: wynikającego z art. 394 § 1 k.c. oraz z art. 471 k.c. i osobie, której interes został naruszony przez niewykonanie umowy służy wybór między tymi uprawnieniami. W zależności od tego, co jest lepsze dla ochrony jej uzasadnionego interesu może skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 394 § 1 k.c. lub żądania odszkodowania na zasadach ogólnych. Jeżeli szkoda, którą poniosła zostanie zrekompensowana przez zadatek, skorzysta z uprawnienia przewidzianego w art. 394 § 1 k.c., natomiast gdy w związku z niewykonaniem zobowiązania poniesie szkodę, której zadatek nie rekompensuje, przysługuje jej prawo do odszkodowania na zasadach przewidzianych w art. 471 i nast. k.c. W tej drugiej sytuacji wysokość żądanego odszkodowania nie jest ograniczona do wysokości zadatku lub jego dwukrotności (uchwała SN z 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09, OSNC 2010/2, poz. 25; wyrok SN z 14 grudnia 2011 r., I CSK 149/11, LEX nr 1084584; postanowienie SN z 15 stycznia 2019 r., III CSK 175/18, LEX nr 2607208). Artykuł 394 k.c. nie zawiera ponadto wyłączenia możliwości dochodzenia odszkodowania, choćby podobnie jak jest to ustalone w treści art. 484 § 1 k.c. zdanie drugie (Balwicka-Szczyrba Małgorzata (red.), Sylwestrzak Anna (red.), Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany Balwicka-Szczyrba Małgorzata (red.), Sylwestrzak Anna (red.), Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2023).

Biorąc powyższe pod uwagę, gdyby strona powodowa na samym początku wiedziała o sytuacji rodzinnej pozwanej i o braku woli pozwanej do zawarcia umowy, nie zawarłaby umowy przedwstępnej a tym samym nie poniosłaby kosztów w wysokości 4 000,00 zł tytułem prowizji dla pośrednika. Tym samym pozwana na skutek swojego nierzetelnego zachowania jest zobowiązana zwrócić powódce i ten koszt.

Sąd uwzględnił powództwo w całości (w pkt I sentencji wyroku), oddalając je tylko w części dotyczącej daty początkowej naliczania odsetek za opóźnienie (pkt II wyroku).

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. Pismo wzywające pozwaną do zapłaty kwoty 24 000,00 zł zostało skutecznie doręczone pozwanej, co Sad ustalił na podstawie wiarygodnych zeznań B. K.. Jednakże, jak już wyżej wskazywano, nie sposób przyjąć, że pismo to zostało doręczone pozwanej w dniu wskazanym w potwierdzeniu odbioru, gdyż to nie podpis pozwanej tam figuruje, a podpis listonosza działającego w porozumieniu z matką pozwanej. Jak nie ulega wątpliwości, że pisma te zostały doręczone pozwanej, to ze względu na sposób ich doręczania, nie sposób określić daty doręczenia nie budzącej wątpliwości.

W związku z tym, zgodnie z ogólną regułą, Sąd przyjął, iż datą wezwania dłużnika (pozwanej) do spełnienia świadczenia był dzień doręczenia mu odpisu pozwu, tj. w dniu 25 listopada 2022 r. (k.31). Ponadto, Sąd przyjął, iż wystarczającym terminem na spełnienie świadczenia ze strony pozwanej, a więc „niezwłocznie” w rozumieniu art. 455 k.c., będzie okres 7 dni od dnia doręczenia odpisu pozwu. Po upływie tego terminu pozwana popadła w opóźnienie, zatem początkowym dniem naliczania odsetek jest dzień 3 grudnia 2023 r.

Stanowisko to znajduje oparcie w orzecznictwie, w którym prezentowany jest pogląd, że jeżeli pozwany został wezwany do zapłaty poprzez doręczenie mu odpisu pozwu, a żądanie w nim zawarte było wówczas usprawiedliwione, choćby tylko w części, to brak jest podstaw do kwestionowania oceny, że pozwana pozostawała w opóźnieniu z zapłatą od momentu doręczenia jej odpisu pozwu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 listopada 2006 r., sygn. akt V CSK 266/06, LEX nr 276339). Sąd Rejonowy popiera również pogląd judykatury, zgodnie z którym bez znaczenia dla ustalenia początkowej daty wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem pozostaje stanowisko procesowe pozwanego, który nie widział podstaw do wypłaty, bowiem dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 r., sygn. akt II CK 146/02, wyrok Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2004 r., sygn. akt V CK 551/03, LEX nr 194099).

Sąd nie znalazł również podstaw do rozłożenia zasądzonego roszczenia na raty jak wnioskował pełnomocnik pozwanej. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią, zaś przepis art. 320 k.p.c. ma charakter wyjątkowy. Ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może być bowiem stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu powodów, dla których rozciągnięcie w czasie spełnienia świadczenia może niweczyć skutki wygranego procesu. Uprawnienie do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty przysługuje Sądowi w szczególnie uzasadnionych wypadkach, a więc w sytuacjach, w których ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanego niemożliwe do wykonania lub w każdym razie bardzo utrudnione i narażałoby go na niepowetowane szkody.

W przedmiotowej sprawie, nie zostały przedłożone dokumenty świadczące o trudnej sytuacji finansowej pozwanej. Nadto, nie sposób uznać osobę, która sprzedała dom i wykańcza drugą nieruchomość za osobę z trudnościami finansowymi. Zatem nie zaszły uzasadnione wypadki przewidziane w art. 320 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Pozwana przegrała proces w całości, zatem zobowiązana była zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu w kwocie 4 817,00 zł. Na kwotę powyższą składa się opłata sądowa od pozwu w kwocie 1 200,00 zł, koszty zastępstwa procesowego powódki w kwocie 3 600,00 zł oraz 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda, będącego radcą prawnym ustalono na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).

Art. 98 § 1 ¹ k.p.c. stanowi, iż od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.