Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Dębicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2022 r.

Sąd Rejonowy w Dębicy, Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:Sędzia Agnieszka Wilk-Król

Protokolant:sekretarz sądowy Joanna Stępień

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2022 r. w Dębicy

na rozprawie

sprawy z powództwa D. S.

przeciwko P. P., K. P. oraz A. S.

o ochronę własności

I.  nakazuje pozwanym P. P., K. P. oraz A. S. zaniechania naruszeń prawa własności przysługującemu powodowi D. S. poprzez zakazanie pozwanym P. P., K. P. oraz A. S. przejeżdżania oraz przechodzenia pasem gruntu o szerokości 3 m , położonym wzdłuż granicy z działkami numer (...) położonymi w P., znajdującym się na działce powoda D. S. o numerze ewidencyjnym (...), położonej w P. i objętej księgą wieczystą nr (...) oraz zakazuje dalszych naruszeń na przyszłość;

II.  w pozostałym zakresie postępowanie umarza;

III.  koszty postępowania wzajemnie znosi.

Sygn. akt I C 280/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Dębicy

z dnia 7 listopada 2022 r.

Powód D. S. wytoczył powództwo przeciwko pozwanym P. P., K. P., A. S. o ochronę własności poprzez nakazanie pozwanym zaniechania naruszeń prawa własności nieruchomości powoda poprzez zakazanie im przejeżdżania oraz przechodzenia przez nieruchomość powoda, a to przez działkę nr (...) położoną w P., objętą księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Dębicy oraz zakazanie dalszych naruszeń na przyszłość.

Powód wyniósł również o udzielenie zabezpieczenia roszczenia poprzez zobowiązanie pozwanych do zaprzestania naruszeń prawa własności powoda poprzez zakazanie im przejeżdżania oraz przechodzenia przez nieruchomość powoda, a to przez działkę nr (...) położoną w P., objętą księgą wieczystą nr (...) do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Na uzasadnienie powód podał, że jest właścicielem nieruchomości położonej w P., oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Dębicy prowadzi księgę wieczystą nr (...). Powód wskazał, że pozwani P. P. i K. P. są właścicielami działki nr (...) położonej w P. objętej księgą wieczystą nr (...), która graniczy równolegle z działką powoda, natomiast pozwany A. S. jest właścicielem działki nr (...) położonej w P. objętej księgą wieczystą nr (...), która znajduje się bezpośrednio za działką powoda. Pozwani nie posiadają jakiegokolwiek tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości powoda. Natomiast pozwani posiadają przejazd do swoich nieruchomości od strony działki (...). Przejeżdżanie oraz przechodzenie pozwanych przez nieruchomość powoda stanowi trwałą ingerencję w jego prawo własności, powoduje szkody oraz jest znacząco uciążliwe. Powód oraz jego rodzina nie mają możliwości korzystania w swobodny, niczym nieograniczony sposób ze swojej własności. Przejeżdżanie przez grunt powoda powoduje powstanie kolein i zagłębień, doprowadzając do zniszczenia terenu.

W odpowiedzi na pozew, pozwani P. P., K. P. i A. S. działający przez profesjonalnego pełnomocnika wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz od powoda kosztów postępowania. Ponadto, pozwani podnieśli zarzut błędnie określonej wartości przedmiotu sporu i wnieśli o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu i przekazanie niniejszej sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie. Wniosek ten został cofnięty przez pełnomocnika pozwanych na rozprawie w dniu 27 października 2022r. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podali, że pozwani P. P. i K. P. są właścicielami działki nr (...) położonej w P., objętej księgą wieczystą nr (...), a pozwany A. S. (1) jest właścicielem działki nr (...) położonej w P. objętej księgą wieczystą nr (...). Ponadto podnieśli, że są posiadaczami służebności drogowej, ustanowionej na rzecz należących do nich nieruchomości na działce o numerze ewidencyjnym (...) położonej w P., obręb numer 1 P., które nie mają bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Wskazali także, że wykonują przejazdy po nieruchomości powoda wyłącznie istniejącym na niej szlakiem drożnym, do czego mają prawo jako posiadacze służebności gruntowej. Następnie podali, że na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Dębicy z dnia 3 marca 2022 r. sygn. akt I C 83/21 nakazano D. S., aby przywrócił P. P., K. P. oraz A. S. utracone posiadanie służebności gruntowej przejazdu i przechodu przez działkę o numerze ewidencyjnym (...), położoną w P. i objętą księgą wieczystą nr (...), poprzez umożliwienie im swobodnego przez nią przejazdu i przechodu, w tym swobodnego przejazdu i przechodu przez bramę wjazdową usytuowaną na przedmiotowej nieruchomości, pasem gruntu o szerokości 3 m położonym wzdłuż granicy z działkami numer (...) położonymi w P..

Na rozprawie w dniu 27.10.2022 r. pełnomocnik powoda ograniczył żądanie pozwu co do zakazania pozwanym P. P., K. P. oraz A. S. przejeżdżania oraz przechodzenia pasem gruntu o szerokości 3 m, położonym wzdłuż granicy z działkami numer (...) położonymi w P., znajdującym się na działce powoda D. S. o numerze ewidencyjnym (...), położonej w P. i objętej księgą wieczystą nr (...) oraz zakazania dalszych naruszeń na przyszłość i cofnął w pozostałym zakresie powództwo.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. S. jest właścicielem nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka nr (...), położonej w P. o pow. 0,4183 ha, dla której Sąd Rejonowy w Dębicy Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o Nr (...). W dziale III księgi wieczystej brak jest wpisów dotyczących jej obciążeń.

Pozwani P. P. i K. P. są właścicielami, na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej, nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka nr (...), położonej w P. o pow. 0,5822 ha, dla której Sąd Rejonowy w Dębicy Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o Nr (...).

Pozwany A. S. jest właścicielem nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka nr (...), położonej w P. o pow. 0,4371 ha, dla której Sąd Rejonowy w Dębicy Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o Nr (...).

Dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto, wydruk z księgi wieczystej Nr (...) – k. 9-13, wydruk z księgi wieczystej (...) – k. 14-9, wydruk z księgi wieczystej Nr (...) – k. 20-27, wyrys z mapy ewidencyjnej – k. 28 .

(...) należące do pozwanych od dawna były wykorzystywane rolniczo i stanowiły część należących do nich gospodarstw rolnych. Z kolei nieruchomość należąca do powoda położona jest bezpośrednio przy drodze publicznej i początkowo, podobnie jak nieruchomości pozwanych, była wykorzystywana na cele rolnicze. Pozwani, jak i ich poprzednicy prawni dojeżdżali do swoich nieruchomości przez nieruchomość powoda, powołując się na istniejącą od wielu lat służebność drogową. Przejazd przez działkę powoda odbywał się szlakiem położonym wzdłuż całej działki pozwanego tj. działki nr (...), od strony sąsiednich działek o nr (...).

Następnie powód zmienił przeznaczenie części działki (...) i wybudował budynek mieszkalny oraz zabudowania gospodarskie. Obecnie powód wraz z rodziną, tj. żoną i dwójką dzieci w wieku 8 i 6 lat, mieszka w budynku mieszkalnym znajdującym się na przedmiotowej działce. Działka jest częściowo ogrodzona, a wjazd na nią umożliwia brama.

Dowód: wyrys z mapy ewidencyjnej – k. 28; zeznania M. S. k. 108/2-109; zeznania W. S. k. 109/2-110; zeznania Z. M. k. 111; zeznania P. P. – k. 113; zeznania K. P. – k. 113/2; zeznania A. S. – k. 113; zeznania W. U. – k. 112; zeznania D. S. – k. 112;

Wyrokiem z dnia 3 marca 2022 r. w sprawie sygn. akt I C 83/21 Sąd Rejonowy w Dębicy nakazał D. S., aby przywrócił P. P., K. P. orazA. S. utracone posiadanie służebności gruntowej przejazdu i przechodu przez działkę o numerze ewidencyjnym (...), położoną w P. i objętą księgą wieczystą nr (...), poprzez umożliwienie im swobodnego przez nią przejazdu i przechodu, w tym swobodnego przejazdu i przechodu przez bramę wjazdową usytuowaną na przedmiotowej nieruchomości, pasem gruntu o szerokości 3 m położonym wzdłuż granicy z działkami numer (...) położonymi w P..

Dowód: odpis wyrok Sądu Rejonowego w Dębicy z dnia 3 marca 2022 r. w sprawie sygn. akt I C 83/21 k. 50;

W związku z powyższym wyrokiem z dnia 3 marca 2022 r., powód na swojej działce wytyczył szlak o szerokości około 3 m i odgrodził go słupkami i siatką leśną, w celu zapewnienia bezpieczeństwa swoim dzieciom. Pozwani P. P., K. P., A. S. od wielu lat przejeżdżali pasem drogi o szerokości 3 m. po działce powoda maszynami rolniczymi, a w okresie wykonywania prac rolnych nawet po kilka razy dziennie. Pozwani poruszali się również pieszo po jego działce, przez wyżej wskazany wytyczony szlak. Powód nigdy nie wyraził zgody pozwanym na przejazd oraz przechód przez swoją nieruchomość, gdyż stanowi to trwałą ingerencję w jego prawo własności oraz powoduje szkody w postaci kolein na jego działce. Dodatkowo, każdorazowy przejazd sprzętem rolniczym w okresie prac polowych wiąże się z uciążliwym hałasem, pyłem oraz kurzem, a przede wszystkim stanowi zagrożenie dla jego małoletnich dzieci. Naruszenia pozwanych mają charakter bezprawny i powtarzający się.

Dowód: - zeznania P. P. – k. 113-113/2, zeznania K. P. – k. 113/2; zeznania D. S. – k. 112; zeznania M. S. – k. 108/2-109; zeznania M. S. – k. 109, zeznania W. S. – k. 109/2; zeznania A. S. k. 110; zeznania Z. M. -k. 111, częściowe zeznania J. W. – k. 111/2; zeznania W. U. – k. 112,

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd poczynił na podstawie okoliczności bezspornych, a także dokumentów zgromadzonych w toku postępowania dowodowego. Dowody z dokumentów urzędowych Sąd uznał w całości za autentyczne. Dokumenty urzędowe stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 §1 k.p.c.) a dokumenty prywatne stanowiły dowód tego, że osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się również na zeznaniach świadków oraz stron postępowania. Pozwani przyznali, że w czasie prac polowych wielokrotnie przejeżdżali przez istniejący szlak po działce powoda, co potwierdzili świadkowie M. S., W. S., M. S., A. S., L. S., natomiast świadek W. U. z uwagi na fakt, że zeznała, że nie mieszka w okolicy i tam nie bywa, nie miała wiedzy w zakresie przejeżdżania pozwanych przez działkę powoda. Podobnie świadek J. W., G. M., świadek S. B. i świadek Z. S. nie mieli wiedzy na temat obecnego korzystania z działki powoda przez pozwanych. Świadek Z. M. podała, że pozwany nie jeździ przez działkę powoda jednak jej zeznania w tym zakresie są sprzeczne z zeznaniami samego pozwanego P. P.. Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wskazanych świadków w części istotnej dla ustalenia stanu faktycznego, a pojawiające się drobne nieścisłości w zeznaniach świadków, nie miały znaczenia dla przedmiotowej sprawy. Za wiarygodne Sad uznał również zeznania stron, którzy w sposób szczery i stanowczy przedstawili okoliczności sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą żądania powoda był art. 222 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Roszczenie negatoryjne ( actio negatoria) zwane roszczeniem o zakazanie naruszeń, powstaje dla właściciela w sytuacji, gdy jego prawo zostaje naruszone w inny sposób niż przez objęcie rzeczy we władanie. Roszczenie negatoryjne powstaje wtedy, gdy prawo własności zostało naruszone w inny sposób niż pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Jego treścią jest żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania naruszeń (art. 222 § 2). W grę wchodzi zatem jakiekolwiek naruszenie sfery uprawnień właściciela, byleby nie prowadziło ono do pozbawienia go faktycznego władania rzeczą.

Należy zaznaczyć, ze roszczenie negatoryjne przysługuje wyłącznie właścicielowi rzeczy.

Prawo własności, którego dotyczy art. 140 k.c., jest prawem rzeczowym, dającym najpełniejsze władztwo nad rzeczą; inne prawa rzeczowe od niego się wywodzą. Jest prawem podmiotowym bezwzględnym (jak wszystkie prawa rzeczowe), skutecznym wobec wszystkich podmiotów (erga omnes) podlegających danemu prawodawstwu. Każdy więc ma obowiązek powstrzymania się od takich działań, które stanowiłyby ingerencję w sferę cudzej własności. W razie niedozwolonego naruszenia prawa własności właścicielowi przysługuje system roszczeń ochronnych.

Własność traktowana jest powszechnie najszersze prawo rzeczowe. Właścicielowi przysługuje najszerszy zakres możliwych uprawnień, wszakże pozostałe prawa podmiotowe (jak np.: użytkowanie wieczyste, użytkowanie, służebności, hipoteka, najem czy dzierżawa), zawierają jedynie wycinek uprawnień przysługujących właścicielowi danej rzeczy, a więc tylko jakąś wskazaną przez ustawodawcę w definicji określonego prawa cząstkę uprawnień właściciela. Właściciel może, z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, przede wszystkim zaś może pobierać pożytki i inne dochody z tej rzeczy oraz w tych samych granicach może nią rozporządzać. W tym kontekście tradycyjnie już mówi się o triadzie uprawnień właściciela, tj. przysługującym mu prawie do posiadania, korzystania i rozporządzania (por. E. Gniewek, Prawo rzeczowe, 2018, s. 60 i n.).

Analiza i wykładnia gramatyczna art. 222 § 2 k.c., określającego przesłanki zgłoszenia roszczenia negatoryjnego uprawnia do wniosku, iż przeciw temu roszczeniu podmiot władający przedmiotem objętym sporem może przeciwstawić swój własny tytuł do władania nim. Zarzut dysponowania takim tytułem należy uznać jako należący do kategorii exceptio iuris, bowiem przy wykazaniu jego istnienia, akcja negatoryjna w oparciu o art. 222 § 2 k.c. może okazać się bezskuteczna, nawet wobec dysponowania tytułem właścicielskim do rzeczy. Takimi zarzutami mogą być np. zarzut istnienia ograniczonego prawa rzeczowego, zarzut, że inna osoba niż powód jest właścicielem rzeczy. W przedmiotowej sprawie, skuteczny zarzut taki nie pozostał podniesiony.

Powód wykazał w niniejszym postępowaniu, iż jest właścicielem nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w Dębicy Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o Nr (...). Powyższa okoliczność była bezsporna. Bezspornym również pozostawał fakt, że pozwani P. P. i K. P. bez zgody właściciela przejeżdżali przez działkę D. S.. Swoje uprawnienia korzystania z działki powoda, pozwani wywodzili z tego tytułu, że od wielu lat korzystali z nieruchomości powoda w zakresie odpowiadającym służebności drogi koniecznej, co zostało potwierdzone wyrokiem Sądu Rejonowego w Dębicy dnia 3 marca 2022 r. w sprawie sygn. akt I C 83/21, na mocy którego nakazano D. S., aby przywrócił P. P., K. P. oraz A. S. utracone posiadanie służebności gruntowej przejazdu i przechodu przez działkę o numerze ewidencyjnym (...), położoną w P. i objętą księgą wieczystą nr (...), poprzez umożliwienie im swobodnego przez nią przejazdu i przechodu, w tym swobodnego przejazdu i przechodu przez bramę wjazdową usytuowaną na przedmiotowej nieruchomości, pasem gruntu o szerokości 3 m położonym wzdłuż granicy z działkami numer (...) położonymi w P..

Jednakże w tym miejscu wskazać należy, że pozwani nie udowodnili, że przysługuje im służebność drogi koniecznej w zakresie przejazdu, przechodu i przegonu przez działkę D. S.. Służebność taka nie została ujawniona w dziale III księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej własność D. S., jako nieruchomości służebnej ani w dziale I-Sp księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla nieruchomości będącej własnością pozwanych K. P. i P. P. jako nieruchomości władnącej, a także w dziale I-Sp księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla nieruchomości będącej własnością pozwanego A. S. jako nieruchomości władnącej. Pozwani nie przedłożyli także, żadnego dokumentu, z którego wynikałoby ich uprawnienie do przedmiotowej służebności, takiego jak na przykład umowa o ustanowienie służebności. Wskazać również należy, że powód wyraźnie podnosił, że nie wyrażał nigdy zgody na korzystanie z jego działki przez pozwanych. Natomiast pozwani wywodzili swe uprawnienia do korzystania z nieruchomości powoda przede wszystkim z wyżej wymienionego orzeczenia Sądu Rejonowego w Dębicy dnia 3 marca 2022 r. w sprawie sygn. akt I C 83/21, wydane w sprawie o ochronę posiadania.

W tym miejscu podnieść należy, iż Sąd Rejonowy w pełni podziela pogląd Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 września 2016 r. sygn. akt II Ca 1233/16, w którym wskazano że wyrok wydany w sprawie o udzielenie ochrony posesoryjnej ma charakter tymczasowy, na co zwrócił uwagę również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 lipca 2005r., sygn. akt II CK 678/04 (Lex nr 303337), zaś w procesie o ochronę posiadania i o ochronę własności badaniu podlegają odmienne przesłanki. Z istoty własności i posiadania wynika bowiem, iż ochrona prawa własności ma charakter silniejszy niż ochrona posiadania, będącego faktycznym władztwem na rzeczą, lecz nie prawem. Własność jest prawem bezwzględnym, nie ograniczonym w czasie i użytecznym w stosunku do każdej osoby władającej rzeczą bez uprawnienia skutkującego wobec właściciela. Oczywistym jest zatem, że skoro pozwani wywodzili swój tytuł do dokonywania naruszeń własności jedynie z posiadania, to stan ten nie mógł wyprzedzać roszczenia windykacyjnego. Posiadanie nieruchomości, aby nie było bezprawne musi mieć swoją podstawę wynikającą ze stosunku zobowiązaniowego lub prawnorzeczowego. Orzeczenie w przedmiocie ochrony posiadania stwierdza jedynie stan faktyczny, a nie prawo do przedmiotu posiadania.

Powód w niniejszej sprawie wykazał przesłanki uzasadniające objęcie go ochroną z art. 222 § 2 k.c. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym również zeznań samych pozwanych jednoznacznie wynika, że pozwani dokonywali powtarzających się naruszeń prawa własności odnośnie pasa gruntu działki nr (...) o szerokości 3 m położonym wzdłuż granicy z działkami numer (...) położonymi w P.. Zachowania pozwanych wykazane w rozpoznawanej sprawie, a polegające na przejeżdżaniu lub przechodzeniu częścią działki należącej do powoda i urządzenie z niej drogi dojazdowej do pól uprawnych, przy jednoczesnym braku prawnego uregulowania sposobu korzystania z cudzej własności i powtarzalnym ich charakterze, stanowią wystarczającą podstawę by uważać, iż w ten sposób naruszono prawo własności powoda.

Z wyżej podanych względów orzeczono jak w pkt I wyroku, na podstawie cytowanych przepisów.

Wobec ograniczenia przez pełnomocnika powoda na rozprawie w dniu 27.10.2022 r. żądania pozwu i cofnięcia w tym zakresie powództwa, postępowanie w tym zakresie należało umorzyć, jak w pkt II wyroku, na podstawie art. 355 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., w pkt III wyroku. Mając na uwadze, że powództwo w części zostało cofnięte przez powoda, zaś w pozostałym zakresie, to pozwani byli stroną przegrywającą sprawę, zasadnym było w ocenie Sądu, wzajemne zniesienie kosztów. Sąd uwzględnił także fakt, iż powód jako właściciel nieruchomości oczekiwał wygranej w tym procesie, a z kolei pozwani jako wygrani w sprawie I C 83/21 byli przekonani o słuszności swojego stanowiska w sprawie.